یکی از سوالات رایج والدین از ما این است که چرا دهان کودکمان به خصوص صبح ها هنگام بیدار شدن از خواب بوی بد می دهد. والدین باید بدانند که دهان یکی از آلوده ترین محیط های روی زمین می باشد. مقدار میکروبهایی که در دهان انسان وجود دارد بسیار بیشتر از مقدار میکروب های موجود در مکانهای آلوده و یا حتی در انتهای روده (مقعد) می باشد.
به همین دلیل در صورت عدم رعایت بهداشت، تجمع میکروبها در دهان افزایش یافته و تولید بوی بد دهان کودک می کند.
علت بوی بد دهان کودک
دلایلی که در ایجاد بوی بد دهان کودک نقش دارند:
1- عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
2- پوسیدگی های دندانی
3- تجمع باکتری ها روی زبان
4- تنفس دهانی در کودکان و خشکی دهان
5- عفونت سینوس ها
6- مشکلات گوارشی
عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و بوی بد دهان کودک
به طور کلی کودکان قادر نیستند که دندان های خود را به خوبی مسواک بزنند و تمام ذرات غذایی و میکروب ها را از بین دندانهایشان خارج کنند. وقتی مواد غذایی در بین دندان ها و زیر لثه ها تجمع کنند، به مرور زمان باکتری ها به این ذرات غذایی حمله کرده و از آنها استفاده می کنند. با مصرف ذرات باقیمانده غذایی، باکتری ها تولید اسید می کنند و روند پوسیدگی دندانی آغاز می شود. تجمع باکتری ها و ذرات غذایی و تشکیل پلاک میکروبی بین دندانها باعث ایجاد بوی بد دهان کودک می شود. هم چنین در انتهای خلفی زبان باکتری های زیادی تجمع می کنند که باعث تولید موادی با بوی بد می شوند.
پوسیدگی های دندانی و بوی بد دهان
دندان های پوسیده و عفونی و دندانهای دارای آبسه، به علت وجود باکتری های فراوان در دندان باعث ایجاد بوی تعفن و بسیار بد در دهان می شود. با درمان این دندانها و یا کشیدن آنها (البته با نظر و صلاحدید دندانپزشک) این بوی بد دهان از بین می رود و در صورت رعایت بهداشت از جمله مسواک زدن منظم، استفاده از نخ دندان به طور مرتب، استفاده از دهان شویه های فلوراید و مسواک زدن تحت خلفی زبان، مانع از برگشت بوی بد دهان کودک می شود.
تجمع باکتری ها روی زبان
حدود 90% بوی بد دهان، به علت تجمع میکروب ها روی خلف زبان می باشد و با تمیز کردن زبان و مسواک زدن آن به صورت جارویی و کشیدن مسواک از عقب زبان به جلوی زبان، عمدتاً بوی بد دهان از بین می رود.
راه های از بین بردن بوی بد دهان کودک
1) بهداشت دهان و دندان
در کودکان تا 9 سالگی باید روی مسواک زدنشان نظارت کامل و کافی داشته باشید و حتما شما هم به صورت مکمل برای کودک مسواک بزنید. بعد از 9 سالگی فقط نظارت روی مسواک زدن فرزندتان کافی است و نیازی به مسواک زدن مکمل شما برای آنها نیست. کودکان در سنین 9 سالگی کم کم توانایی دستانشان برای انجام حرکات ظریف مثل نخ دندان کشیدن کامل می شود. بنابراین تا قبل از 9 سالگی باید والدین خودشان برای کودک نخ دندان بکشند. می توانید از نخ دندان های دسته دار هم به راحتی استفاده کنید.
استفاده از دهانشویه ها و قرص های نعنا و آدامس ها برای از بین بردن بوی بد دهان خوب است، ولی کافی نیست. اگر شما تنها از دهانشویه جهت کاهش بوی بد دهان استفاده کنید و عامل اصلی که میکروبهای دهانی هستند را از بین نبرید، عملاً درمان مناسبی برای کاهش بوی بد دهان انجام نداده اید. همچنین ممکن است علت بوی بد دهان، عفونت و یا مشکلات گوارشی باشد که در صورت مصرف دهانشویه و آدامس ها به طور موقت بوی بد را از بین برده اید، در حالیکه عفونت و مشکل گوارشی همچنان در بدن کودک باقی مانده است.
2) تغییر در رژیم غذایی
از دادن غذاهای پر ادویه و تند و یا تنقلات فلفلی به کودک خودداری کنید. همچنین از مصرف زیاد نوشیدنی ها و تنقلات شیرین خودداری کنید. از غذاهای فیبردار و آب کافی استفاده شود تا میزان جریان بزاق افزایش یافته و خشکی دهان کاهش یابد و باکتری های دهانی بیشتری از دهان شسته و خارج شوند. از آدامس های بدون قند نیز جهت افزایش بزاق و کاهش باکتریها می توانند استفاده کنند. (البته در کودکان بالای 4 سال که قدرت و توانایی بلع آنها کامل شده است، می توانید از آدامس ها استفاده کنید.)
یکسری مسواک های مخصوص جهت تمیز کردن انتهای زبان وجود دارد. با این حال از مسواک معمولی هم می توان برای تمیز کردن زبان استفاده کرد.
3) تنفس دهانی در کودکان
کودکان نوپا اکثراً با دهان نفس می کشند و این امر باعث خشک شدن دهان و کاهش بزاق می شود. وقتی بزاق کاهش پیدا کند، باکتری های دهانی کمتری توسط بزاق شسته شده و ایجاد بوی بد در دهان می کنند.
همچنین خشکی دهان به علت فعالیت زیاد بدنی کودک و نوشیدن مقدار کم آب، به وجود می آید. علاوه بر این، خشکی دهان باعث افزایش پوسیدگی دندانی نیز می شود. بنابراین جهت کاهش بوی بد دهان در کودکان و کاهش پوسیدگی دندانهایشان، باید علاوه بر رعایت بهداشت دهان و دندان، به مقدار کافی آب بنوشند.
بنابراین بوی بد دهان کودکان در ساعات اولیه بیدار شدن کودک از خواب، نشانه تنفس دهانی و خشک شدن دهان وی می باشد.
4) عفونت سینوسها و لوزه ها و بوی بد دهان
گلو درد چرکی و گرفتگی بینی کودک و همچنین عفونت های سینوس، باعث تجمع ترشحات در بینی و گلو و سینوس ها شده و در نتیجه محیط را جهت تجمع و افزایش میکروب ها مساعد می کند. والدین باید توجه داشته باشند که اگر با رعایت کامل بهداشت دهان و دندان، بوی بد دهان کودک از بین نرفت، حتماً به متخصص کودکان مراجعه کنند تا بعد از بررسی وضعیت گلو و سینوس های کودک، در صورت نیاز، آنتی بیوتیک مناسب تجویز نماید.
5) مشکلات گوارشی
در نهایت اگر هیچ یک از موارد بالا، علت بوی بد دهان کودک نبود، باید به مشکلات گوارشی در کودک مشکوک شده و از متخصص کودکان در این مورد مشاوره گرفته شود.
برای پرسش از دکتر بر روی لینک مشاوره پزشکی کلیک کنید.
دکتر زینب حسینیان متخصص دندانپزشکی کودکان و نوجوانان