علت تغییر رنگ دندان و راه های درمان آن

تیره شدن و تغییر رنگ دندان های جلو زیبایی صورت را تحت تاثر قرار می دهد و غالباً آنقدر اهمیت دارد که بیماران در پی تصحیح کردن آن بر می‌ آیند. اگر چه روش‌ های معمولی مثل روکش و ونیرها در دسترس هستند اما تغییر رنگ دندان را غالباً می‌توان به طور کامل یا به طور نسبی توسط بلیچینگ یا سفید کردن درمان کرد.

روش‌ های سفید کردن محافظه‌ کارانه‌ تر از روش‌ های ترمیمی مثل روکش و لامینت هستند ضمن آنکه درمان‌هایی ساده تر و ارزان تر هم هستند. این روش‌های سفید کردن ممکن است به دو فرم انجام شود:  اول روش داخلی (یعنی داخل دندان انجام می‌شود). دوم روش خارجی (یعنی روی سطح خارج دندان و مینای دندان انجام می‌شود). که شامل اقدامات متعددی هستند.

قبل از تصحیح تغییر رنگ دندان درمان دندان عصب کشی شده باید مراحل تشخیصی و طرح درمان داده شده و همچنین میزان موفقیت و پیش آگهی درمان سفید کردن دندان را ارزیابی کرد. هر نوع درمان تغییر رنگ الزاماً با بهبودی کامل و ۱۰۰% همراه نیست بلکه باید بدانیم از چه روش‌ هایی باید استفاده کنیم تا میزان موفقیت درمان بالاتر برود. در این مقاله سعی می‌کنیم علت و روش‌ های درمان تغییر رنگ دندان های عصب کشی شده را به اختصار توضیح دهم.

علت تغییر رنگ دندان

تغییر رنگ‌ ها و تیره شدن دندان‌ها می‌توانند دلایل مادرزادی و طبیعی داشته باشند و یا اینکه علل اکتسابی که ناشی از نوع رژیم غذایی، صدمه وارد شدن و ضربه خوردن به دندان باشد. همچنین یکسری تغییر رنگ‌ ها و تیره شدن دندان‌ ها ناشی از نوع و مصرف مواد دندانپزشکی در درمان‌ های قبلی و همچنین ناشی از عصب کشی دندان است.

الف)  تغییر رنگ‌ طبیعی (اکتسابی) (تیره شدن دندان به دلایل طبیعی)

باکتری‌ های داخلی دندان عفونی با محصولات تجزیه یافتنی و ورود به لایه‌ های زیرین دندان باعث تیره شدن عاج اطراف دندان می‌شوند. درجه تغییر رنگ مستقیماً در ارتباط با مدت زمانی است که پالپ دچار التهاب و به اصطلاح نکروز بوده است. هرچه ترکیبات تغییر رنگ دهنده بیشتری در دندان باقی بمانند، میزان تغییر رنگ بیشتر خواهد بود. این نوع تغییر رنگ را می‌توان به روش داخلی (Intrinsic) سفید کردن که توضیح آن در ادامه مقاله داده شده انجام داد.

ب) خونریزی داخل پالپ دندان (داخل عصب دندان)

خونریزی داخل پالپ (یا عصب دندان) ناشی از پارگی عروق خونی و تجزیه شدن گلبول‌های قرمز در دندان می‌باشد. این تغییر رنگ با گذشت زمان بیشتر هم می‌شود. اگر دندان بعد از صدمه زنده باقی بماند تغییر رنگ دندان برطرف خواهد شد. البته در افراد جوان حتی اگر عصب دندان زنده باقی بماند تغییر رنگ برطرف نخواهد شد. در این حالت هم با روش داخلی می‌توان تغییر رنگ دندان را برطرف کرد.

ج) سن

در بیماران مسن تغییر رنگ تاج به صورت فیزیولوژیک رخ می‌دهد که ناشی از رسوب زیاد عاج و نازک شدن مینای دندان است. همچنین آشامیدنی‌ های رنگی از جمله قهوه و نوشابه در این امر بسیار دخیل هستند. این تغییر رنگ را باید به روش خارجی (Extrinsic) برطرف کرد که توضیح آن در ادامه مقاله آمده است.

د) فلوئور زیاد موجود در آب آشامیدنی

وجود زیاد فلوئور در آب باعث ساختار ناقص در مینای دندان خواهد شد. دندان‌ ها هنگام رویش دچار تغییر رنگ نیستند اما نمای گچی خواهند داشت و سطح آنها متخلخل خواهد بود. این حالت هم به روش سفید کردن خارجی (Extrinsic) درمان خواهد شد.

ه‍) مصرف برخی داروها و قرص‌ها

استفاده از برخی داروها خصوصاً تتراسیکلین در کودکان و مادران باردار شایع‌ ترین علت تغییر رنگ دندان در بیماران می‌باشد که این تغییر رنگ بستگی به مقدار، دفعات مصرف و نوع تتراسیکلین و سن بیمار (مرحله تکامل دندان) در طی تجویز دارو دارد. همچنین این حالت تغییر رنگ در بزرگسالان خصوصاً در بیمارانی که طولانی مدت از ماینوسیکلین برای درمان آکنه استفاده می‌کنند، گزارش شده است.

برای درمان تغییر رنگ دندان در این حالت ابتدا باید سطح خارجی مینا سفید شود و سپس درمان ریشه انجام شده و سفید کردن داخلی (Intrinsic) انجام شود.

و) تغییر رنگ های ناشی از درمان عصب کشی دندان

مواد پرکننده ریشه دندان شایع‌ترین و شدیدترین علت تغییر رنگ تک دندان می‌باشد. همچنین وجود بقایای بافت عصب داخل دندان حین تراش دندان و خارج نکردن کامل این مواد، همچنین ترمیم‌های تاجی مثل ترمیم، آمالگام و نیز ترمیم‌های کامپوزیت که به خاطر ریز نشت لبه‌های کناری دندان باعث نفوذ مواد شیمیایی خواهد شد، که نهایتاً دندان تیره رنگ و تغییر رنگ خواهد داد.

راه‌های درمان سفید کردن دندان

الف)  روش داخلی (Intrinsic)

اکثر مواد سفید کننده دندان، مواد اکسید کننده هستند مواد شایع مورد استفاده در این مورد به شرح زیر است.

• محلول‌های پراکسید هیدروژن با قدرت‌های متفاوت
• سدیم پربورات
• کارباماید پراکساید

این مواد به تدریج تجزیه شده و سطوح کمی از هیدروژن پراکساید از خود آزاد می‌کنند.

ب) روش خارجی (Extrinsic)

تغییر رنگ‌ های خارجی، سطحی تر هستند و به طور واضحی به روش سفید کردن خارجی بهتر پاسخ می‌دهند. این روش بیشتر در تغییر رنگ‌ های ناشی از فلوئور زیاد موجود در آب پاسخگو خواهد بود چون مینای دندان متخلخل است و از سفید گچی تا زرد روشن و قهوه‌ ای و حتی تا تقریباً سیاه متغیر است.

ظاهر تمام تغییر رنگ‌ ها به طور چشمگیری با سفید کردن (بلیچینگ) بهبود می‌یابد. موثرترین روش بلیچینگ خارجی از طریق سایش کنترل شده به وسیله اسید هیدروکلریک و خمیر پامیس است. این روش بلیچینگ یک عمل سفید کردن واقعی (اکسید کنندگی) نمی‌باشد اما باعث برداشته شدن لایه سطحی و نازکی از مینای تغییر رنگ یافته می‌شود.

ج) تکنیک میکرو ابریژن

این روش با اسید هیدروکلریک-پامیس با حجم مساوی از آب مقطر مخلوط شده. البته فرآورده‌ های تجاری آماده آن هم موجود می‌باشند.

اصولاً اگر علت تغییر رنگ دندان را دندانپزشک معالج درست تشخیص دهد می‌تواند به روش صحیح با بلیچینگ مناسب رنگ دندان را به دلخواه برگرداند. البته فاکتورهای ناشناخته ممکن است مانع رسیدن اثر مواد شیمیایی سفید کننده به تغییر رنگ‌ ها شود. متخصص ممکن است این عوامل را شناسایی و تصحیح کند.

مطلب مرتبط: نکاتی درباره بلیچینگ دندان 

برای پرسش از دکتر بر روی لینک مشاوره پزشکی کلیک کنید.

 دکتر سیدمحمد حسینیان متخصص جراحی و درمان ریشه دندان (اندودنتیست)