همه چیز درباره ارتودنسی دندان(هزینه آن در سال ۹۷)

ارتودنسی دندان شاخه ای از علم دندان پزشکی است که در آن دندان ها و آرواره ها (دو فک) که وضعیت نامناسبی دارند، تصحیح می شوند. مزیت ارتودنسی دندان ، داشتن دندان سالم تر، ظاهری خوشایند تر و دندان هایی که احتمالا طول عمر بیشتری دارند می باشد.

دندان های منحرف (کج) و آن هایی که به خوبی کنار هم قرار نگرفته اند را به سختی می توان تمیز نگه داشت و در معرض از دست دادن سریع (آن ها) به دلیل خرابی و بیماری های دهان و دندان است و باعث ایجاد فشار به عضلات مخصوص جویدن می شود که این امر باعث سر درد، سندروم TMJ و درد در پشت، شانه و گردن می شود. دندان هایی که کج می شوند یا در جای مناسب خود نیستند همچنین باعث کاستن زیبایی ظاهری فرد می شوند.

چگونه متوجه بشوم که به ارتودنسی دندان نیاز دارم؟

تنها یک دندانپزشک یا اورتودنتیست می تواند درباره این امر که ارتودونسی برای شما فایده دارد نظر بدهد. براساس ابزارهای تشخیصی که شامل یک تاریخچه سلامت کامل پزشکی و دندانپزشکی هستند، یک معاینه بالینی، مدل های پلاستر دندان هایتان (خمیری که در دهان قرار داده می شود تا شکل دندان ها مشخص شود)  و اشعه های X خاص و عکس ها دندان، یک پزشک ارتودنتیست یا دندانپزشک می تواند تصمیم بگیرد آیا ارتودنسی دندان توصیه می شود و روش درمانی که برای شما مناسب است را به انجام برساند.

اگر هر کدام از موارد زیر را دارا هستید ممکن است شما داوطلبی برای درمان ارتودنسی دندان باشید:

# Overbite 

در صورتی که دندان های فک بالا و پایین به خوبی روی هم قرار نگیرند و دندان فک بالا بسیار جلوتر باشند – که اغلب با نام «قوس دندان» شناخته می شود.

# underbite

ظاهری شبیه به «بولداگ» (bulldog) -نوعی سگ- که در آن دندان های فک پایین بسیار جلوتر از دندان های فک بالا است.

# Crossbite

هنگامی که حین جوییدن غذا دندان های فک بالا کمی جلوتر از دندان های فک پایین نمی آیند.

# Open bite

فضای بین سطح برخورد (گاز گرفتن) دندان های جلو و/یا دندان های عقب هنگامی که دندان های عقب به یکدیگر برخورد می کنند.

# خط میانی نا مناسب و در جای غلط (Misplaced midline)

هنگامی که مرکز دندان های بالایی با مرکز دندان های پایینی در یک خط قرار نگیرند.

# وجود فضا خالی (spacing)

شکاف یا فاصله بین دندان ها به دلیل از دست دادن دندان ها یا دندانی که فضای دهان را پر نمی کند.

# انحراف دندان (Crowding)

حالتی که در آن دندان های زیادی برای قرار گرفتن در خط لبه دندان (لثه) قرار داشته باشد.

نحوه کار درمان ارتودونسی چگونه است؟

ابزارهای بسیاری در دو نوع ثابت و متحرک برای کمک به جابجایی دندان ها، بازسازی عضلات و رشد فک ها (بزرگ کردن فک ها) وجود دارد. این ابزار با وارد کردن فشار ملایم روی دندان ها و فک ها کار می کنند. بنا بر شدت مشکلی که شما دارید موثرترین روش ارتودنسی دندان انتخاب می شود.

ابزار ارتودنسی ثابت

# Braces (محکم کردن با بست هایی روی دندان)

معمول ترین ابزار ثابت است که شامل لولا، سیم و/یا قلاب هایی است. لولا ها اطراف دندان یا دندان ها ثابت می شوند و به عنوان اهرم هایی برای ابزار استفاده می شوند در حالی که قلاب ها اغلب در جلوی دندان ها به هم می پیوندند. سیم های قوس داری از قلاب ها عبور داده می شوند و به لولاها متصل می شوند.

با سفت کردن سیم قوس دار تنشی (نیرویی) در دندان ها ایجاد می شود که به تدریج آن ها را به محل مناسب خویش جابجا می کند. لولا ها معمولا ماهانه تنظیم می شوند تا نتایج مورد انتظار حاصل شود که ممکن است از چند ماه تا چند سال به طول بیانجامد. قلاب های امروزی کوچک تر، سبک تر هستند و نسبت به قبلی ها فلز کمتری دارند. در رنگ های روشن برای کودکان همچنین سبک های ساده که (معمولا) توسط بزرگسالان ترجیح داده می شوند، عرضه می گردند.

# ابزار ثابت ویژه

برای کنترل کردن خوردن انگشت شست دست یا سوراخ کردن زبان استفاده می شوند، این ابزارها توسط قلاب هایی به دندان ها متصل می شوند. از آن جایی که به هنگام بلع غذا ممکن است مشکل ایجاد کنند باید آن ها را به عنوان آخرین راه در نظر داشت.

# نگه دارندگان فضای ثابت

اگر دندان های کودکان قبل از زمان مورد نظر از دست برود (خراب شود) نگهدارنده فضا برای حفظ فضای باز تا زمانی که دندان دایمی نیش بزند استفاده می شود. یک لولا به دندان نزدیک فضای ایجاد شده متصل می شود و یک سیم به سمت دیگر دندان نزدیک فضای ایجاد شده باز می شود (قرار می گیرد).

ابزار ارتودنسی متحرک

ابزارهای قابل جابجایی شامل موارد زیر هستند:

همتراز کننده (Aligner)

جایگزینی برای قلاب های سنتی برای بزرگسالان است، همتراز کننده های سریال(ردیفی) توسط تعداد زیادی از ارتودونسیت ها برای جابجایی دندان ها با روشی مشابه با ابزار ثابت استفاده می شود که در آن از سیم های فلزی و قلاب ها استفاده نمی شود. همتراز کننده ها تقریبا غیر قابل دیدن هستند و به هنگام صرف غذا، مسواک زدن و نخ دندان کشیدن خارج می شوند.

نگه دارنده های فضای متحرک

این دستگاه همانند نکه دارنده فضای ثابت عمل می کند. از یک پایه اکریلیک ساخته شده اند که بر روی فک قرار می گیرند و شاخه های پلاستیکی یا سیمی بین دندان های مورد نظر قرار دارند تا فضای بین آنها باز بماند.

تجهیزات جابجایی فک

این ابزار اسپلیت نیز نامیده می شود، این دستگاه ها در فک پایین یا بالا قرار می گیرند و کمک می کنند تا فک در حالتی مطلوب بسته شود. ممکن است برای اختلالات مفصلی تمپوروماندیبولار (TMJ) استفاده شوند.

ضربه گیرهای لب و گونه

این ابزار برای دور نگه داشتن لب ها و گونه ها از دندان ها ساخته شده اند. عضلات لب و گونه می توانند روی دندان ها فشار اعمال کنند و این ضربه گیرها به دریافت این فشار کمک می کنند.

منبسط کننده دهانی (Palatal expander)

یک وسیله برای گسترش قوس فک بالا. یک صفحه پلاستیکی است که روی سقف دهان قرار دارد. فشار خارجی به صفحات با ییچ ها به مفاصل در استخوان های سقف دهان نیرو وارد می کند تا ناحیه دهانی را عریض تر نماید و آن را در جهت طول باز کند.

نگهدارنده قابل جابجایی

این ابزار ها بر روی سقف دهان قرار می گیرند و از تغییر موقعیت دندان ها در موقعیت قبلی جلوگیری می کنند. قابل اصلاح هستند و می توانند برای جلوگیری از مکیدن انگشت شست استفاده شوند.

پوشش سر (headgear)

با این دستگاه، بندی در پشت سر قرار می گیرد و به یک سیم فلزی در جلو یا قوسی در مقابل صورت (face bow- نام دستگاهی است که در مقابل صورت قرار می گیرد) متصل می شود. پوشش سر رشد فک بالایی را کند می کند و دندان های عقبی را نگه می دارد که در آن دندان های جلویی به عقب کشیده می شوند.

متخصص ارتودونتیست چه کاری انجام می دهد؟

دلیل مراجعه به اردتونتیست برای کودکان و بزرگسالان یکسان است- برای درمان مال اکلوژن (malocclusion) یا بد جویدن.

ارتودونتیست ها به صاف شدن دندان ها کمک می کنند و نحوه جویدن شما را با تصحیح قرارگرفتن دندان ها کنار هم و نحوه قرار گیری فک ها بهبود می بخشد.

از قلاب ها و سینی هایی ( که به عنوان همتراز کننده ها شناخته می شوند)و دیگر ابزار مانند پوشش سر که در اطراف سر یا گردن قرار می گیرد تا به وارد کردن نیروی بیشتری برای جابجایی دندان ها کمک کند، استفاده می کنند. همچنین از نگه دارنده هایی برای حفظ دندان ها در موقعیت خود استفاده می کنند.

دندان پزشکان عمومی اغلب بیماران را به ارتودونتیست ارجاع می دهند و گاهی اوقات پزشکان مانند متخصصان اطفال این کار را انجام می دهند.

برای این که کسی متخصص ارتودنتیست بشود باید بعد از اتمام چهار سال درس دندان پزشکی دو الی سه سال در تخصص ارتودنسی دندان پژوهش نماید.

بسیاری از دندان پزشکان عمومی می توانند مشکلات ارتودنستی را حل نمایند. ولی در موارد خاص بیمار را به متخصص ارجاع می دهند.

چرا باید به متخصص ارتودنسی مراجعه کرد؟

اکثر بیماران، ارتودنسی دندان را فقط به عنوان صاف کردن دندان ها می بینند، اما یکی از مهم ترین عوامل، نحوه ی برخورد دندان ها با هم (جویدن) در پایان درمان است». همچنین overbite و underbite منجر به پوسیدگی دندان، بیماری لثه و حتی از دست دادن دندان می شود. زیرا  دندان هایی که همپوشانی مناسب دارند می توانند (به خوبی) تمیز شوند.

برخورد بد دندان ها می تواند باعث مشکلاتی حین جویدن و صحبت شود. در مورد مسایلی نظیر سایش بیش از حد، خرد شدن دندان صحبت زیادی نمی شود.

چه مدت باید ارتودنسی دندان داشته باشم؟

زمان موردنیاز برای ارتودنسب دندان از یک فرد نسبت به فرد دیگر براساس شدت مشکل؛ مقدار فضای موجود؛ فاصله ای که دندان باید طی کند (تا صاف شود)؛ سلامتی دندان، لثه و استخوان پشتیان و میزان پیروی بیمار از دستورات پزشک خود  فرق می کند. به طور متوسط، از هنگامی که قلاب ها در دهان قرار داده می شوند برای یک الی سه سال در دهان می مانند. پس از این که بر داشته شدند بسیاری از بیماران باید از یک نگهدارنده در شش ماهه اول بعد از برداشتن اورتودنسی به صورت دایمی استفاده کنند سپس از آن حین خواب تا مدت زیادی (چندین سال) استفاده کنند.

آیا ارتودنسی دندان دردناک خواهند بود؟

برخی از تنظیمات که ارتودنتیست شما انجام می دهد ممکن است باعث درد و ناراحتی در دهان شما شود. در صورت نیاز داروهای ضد درد مانند Motrin یا Tylenol می توانند به کاهش درد کمک کنند. در صورتی که همواره بعد از تنظیم قلاب ها درد زیادی دارید با ارتودنتیست خود مشورت نمایید او حتما می تواند تنظیمات آن را به صورت دیگری انجام دهد.

آیا سن در موفقیت ارتودنسی دندان تاثیر دارد؟

فرایند مکانیکی که برای جابجایی دندان ها با استفاده از ارتودنسی استفاده می شود، در هر سنی یکسان است. بنابراین مزایای درمان ارتودنسی برای کودکان و بزرگسالانی که مایل به بهبود ظاهر و جویدن خود هستند، در دسترس است. تفاوت اصلی بین درمان در بزرگسالان و کودکان این است که اصلاحات خاصی در بزرگسالان ممکن است بیش از قلاب ها نیاز داشته باشند و درمان ممکن است طولانی تر شود زیرا استخوان های فرد بالغ دیگر در حال رشد نیستند.

برای پرسش از دکتر بر روی لینک مشاوره پزشکی کلیک کنید.

 دکتر سیدمحمد حسینیان متخصص جراحی و درمان ریشه دندان (اندودنتیست)