آیا تا به حال پس از گاز زدن بستنی یا خوردن یک قاشق از سوپی داغ، درد و ناراحتی احساس کرده اید؟ در صورت مثبت بودن جواب، شما تنها نیستید. در حالیکه درد ناشی از مصرف مواد غذایی سرد یا گرم می تواند نشانه ای از پوسیدگی دندان باشد، این مورد در بین افرادی که حساسیت دندان دارند نیز شایع است.
حساسیت دندان ها یا حساسیت عاجی دقیقا همان طوریست که به نظر می رسد و عبارت است از: درد یا ناراحتی در دندان به عنوان پاسخی به یک محرک خاص مانند دما های سرد یا گرم
این حساسیت می تواند مشکلی موقتی یا دائمی بوده و یک، چند یا تمامی دندان های فرد را تحت تاثیر قرار دهد. این عارضه می تواند علت های متعددی داشته باشد اما اغلب موارد حساسیت دندان به وسیله تغییر در رژیم بهداشتی دهان به آسانی درمان می شوند.
علائم حساسیت دندان
افرادی که حساسیت دندان داشته باشند ممکن است نسبت به برخی موارد زیر دچار درد یا ناراحتی شوند. ممکن است این درد را در ریشه دندان خود احساس کنند. شایع ترین مواردی که موجب حساسیت دندان می شوند از این قرارند:
- خوراکی ها و نوشیدنی های داغ
- خوراکی ها و نوشیدنی های سرد
- هوای سرد
- خوراکی ها و نوشیدنی های شیرین
- خوراکی ها و نوشیدنی های اسیدی
- آب سرد، مخصوصا در حین پاکسازی دندان ها
- مسواک زدن یا نخ کشیدن دندان ها
- شوینده های دهانی با پایه الکلی
علائم فرد می تواند بدون هیچ دلیل خاصی در گذر زمان ظاهر و محو شود. همچنین، ممکن است شدت آنها از خفیف تا شدید متغیر باشد.
عوامل حساسیت دندان
برخی افراد به طور طبیعی نسبت به دیگران دندان هایی حساس تر دارند که دلیل آن داشتن مینای دندانی نازک تر است.
مینای دندان لایه بیرونی دندان است که از آن محافظت می کند. در بسیاری از موارد، مینای دندان می تواند در اثر موارد زیر تخریب شود:
- مسواک زدن به صورت شدید
- استفاده از یک مسواک سفت
- ساییدن دندان ها بر روی هم در شب (دندان قروچه)
- خوردن و نوشیدن خوراکی ها و نوشیدنی های اسیدی
گاهی اوقات، شرایط دیگری می توانند به حساسیت دندان منجر شوند. برای مثال، رفلاکس معده و مری می تواند سبب بالا آمدن اسید از معده و مری شده و در طول زمان دندان ها را تخریب کند. مشکلاتی مانند «گاستروپارسیس» و «بولیمی» که موجب استفراغ مکرر می شوند نیز می توانند سبب شوند تا مینای دندان ها از بین بروند.
عقب نشینی لثه ها می تواند نواحی از دندان را بدون محافظت و در معرض خطر قرار دهد که می تواند سبب حساسیت شود.
پوسیدگی، شستگی، لب پر شدن دندان ها و یا از بین رفتن مواد پر کردنی و روکش های دندانی می توانند عاج دندانی را بدون محافظ رها کرده و سبب حساسیت شوند. در صورتی که مشکل فرد همین مورد باشد، احتمالا به جای اکثر دندان ها، در یک دندان خاص حساسیت خواهد داشت.
امکان دارد که پس از اعمال دندانپزشکی مانند پر کردن، قرار دادن روکش یا سفید کردن دندان ها فرد احساس حساسیت کند. در اینصورت حساسیت به یک دندان یا دندان های مجاور آن محدود می شود. این حساسیت پس از گذشت چند روز تسکین خواهد یافت.
تشخیص حساس بودن دندان
در صورتی که فرد برای اولین بار حساسیت دندانی را تجربه می کند، باید به دندانپزشک مراجعه کند. دندانپزشک می تواند دندان های او را معاینه کرده و آن ها را از نظر ابتلا به مشکلات احتمالی که می توانند سبب حساسیت دندان شوند بررسی کند. مشکلاتی مثل: پوسیدگی، شل شدن دندان یا عقب نشینی لثه.
دندانپزشک می تواند این کار را در دوره پاکسازی دندان ها انجام دهد. او دندان های فرد را پاکسازی کرده و یک معاینه دیداری از آن ها انجام می دهد. یک دندانپزشک متبحر دندان فرد را با استفاده از ابزار های خاص از نظر حساسیت بررسی کند. همچنین ممکن است برای اطمینان از عدم وجود عواملی مانند پوسیدگی ها، انجام یک آزمایش اشعه ایکس را درخواست دهد.
درمان خانگی حساسیت دندان
در صورتی که حساسیت دندان خفیف باشد، فرد می تواند از درمان های خانگی استفاده کند. باید از خمیر دندان های ضد حساسیت استفاده کرد. این خمیر دندان ها دارای هیچ گونه مواد تحریک کننده ای نبوده و ممکن است برای مسدود کردن انتقال پیام ناراحتی از عصب دندانی دارای مواد بی حس کننده ای نیز باشند.
در هنگام شسشتوی دهان، فرد باید از شوینده هایی استفاده کند که فاقد الکل هستند. این موارد، دندان های حساس را کمتر تحریک می کنند.
استفاده از مسواک های نرم تر و مسواک زدن به صورت آهسته تر نیز می تواند مفید باشد. مسواک های نرم را می توانید با همین نام خریداری کنید. معمولا این درمان ها برای تاثیر گذاری به چندین دوره استفاده نیاز دارند. با این وجود فرد در ظرف یک هفته بهبود هایی را مشاهده خواهد کرد.
در صورتی که درمان های خانگی موثر واقع نشوند، فرد می تواند در ارتباط با دهان شویه ها و خمیر دندان های تجویزی با دندانپزشک خود صحبت کند. همچنین، امکان دارد که این افراد ژل فلوراید یا مواد بی حس کننده تجویزی را برای بیمار در مطب اعمال کنند. این موارد می توانند در تقویت مینا و محافظت از دندان مفید باشند.
درمان بیماری هایی که سبب حساسیت دندانی می شوند
در صورتی که شرایطی زمینه ای سبب حساسیت دندان شوند، فرد باید قبل از آسیب رسیدن به مینای دندان و تخریب آن، شرایط یاد شده را درمان کند.
رفلاکس معده و مری می تواند با استفاده از کاهش دهنده های اسید درمان شود. همچنین، بولیمی باید تحت نظر یک روانپزشک درمان شود. عقب نشینی لثه ها می تواند به وسیله مسواک زدن آهسته تر و داشتن بهداشت دندانی خوب درمان شود. در موارد حساسیت و ناراحتی شدید ناشی از عقب نشینی لثه ها، دندانپزشک می تواند استفاده از پیوند لثه را پیشنهاد دهد. این فرایند شامل برداشت بافت از کام و قرار دادن آن بر روی ریشه جهت محافظت از دندان است.
می توان با تمرین کردن و هوشیار بودن در طول روز نسبت به فشردن دندان ها بر روی هم و دندان قروچه کردن از انجام آن خودداری کرد. کاهش استرس و کافئین قبل از خواب می تواند به پیشگیری از دندان قروچه در شب کمک کند. در صورتی که این روش موثر نباشد، می توان جهت جلوگیری از دندان قروچه و آسیب رساندن به دندان ها، از یک محافظ دهانی استفاده کرد.
سایر مطالب: دندان خراب کودکم را بکشم یا عصب کشی کنم؟
جمع بندی نهایی
در صورتی که حساسیت دندان غذا خوردن فرد را با سختی همراه کرده باشد، باید در ارتباط با یافتن یک راه حل با دندانپزشک خود مشورت کند. دهان شویه ها و خمیر دندان های بسیاری وجود دارند که برای حساسیت دندانی ساخته شده و بعنوان درمان خانگی قابل استفاده هستند.
در صورت موثر نبودن موارد گفته شده، باید در ارتباط با دهان شویه ها و خمیر دندان های تجویزی با دندانپزشک خود صحبت کرد. در صورتیکه علائم پوسیدگی یا آسیب احتمالی ریشه دندان را مشاهده کردید باید با مراجعه به دندان پزشک، درمانی فوری دریافت کرده و از عوارض آن پیشگیری کنید.
علائم گفته شده شامل موارد زیر هستند:
- درد بی دلیل دندان
- وجود حساسیت در یک دندان خاص
- شدیدتر شدن درد (بجای بهبود آن) به مرور زمان
- لکه دار شدن سطح دندان
- احساس درد هنگام گاز زدن یا جویدن
برای پرسش از دکتر بر روی لینک مشاوره پزشکی کلیک کنید.
دکتر سیدمحمد حسینیان متخصص جراحی و درمان ریشه دندان (اندودنتیست)