کیست دندان؛ علت، انواع، درمان و پاسخ بسیاری ابهامات دیگر

کیست  دندان ، حفره های تو خالی شبیه کیسه است که حاوی مایع یا هوا بوده و معمولاً بدون علامت می باشند، مگر وقتی که عفونی شوند. این کیست ها معمولا در نتیجه یک دندان مشکل دار و یا بافت های آسیب دیده لثه ایجاد می شوند. گاهی اوقات کیست ها خیلی بزرگ شده و باعث ایجاد تورم در استخوان می شوند.

این کیست های کوچک جیب مانند ممکن است استریل بوده و یا حاوی مواد عفونت زا باشند. حال اگر این کیست دندان در استخوان فکی صورت باشد باعث تورم در استخوان فک و لق شدن دندان ها می شوند.

علت به وجود آمدن کیست دندان

کیست ها به دو علت به وجود می آیند:

1- یا منشأ تکاملی

به این معنی که در حین تشکیل اجزای بدن در دوران جنینی به علت ایجاد یکسری اختلالات، کیست ها به وجود می آیند.

2- با منشأ التهابی

به این صورت که به علت پوسیدگی های شدید دندانی و یا ضربه هایی که به دندان وارد می شود، این کیست ها به وجود می آیند.

انواع کیست دندان و لثه

# کیست های اطراف ریشه دندان

این کیست ها در انتهای ریشه های دندان ها تشکیل می شوند که علت تشکیل آنها عفونت دندان می باشد. با پیشرفت پوسیدگی در دندان، پوسیدگی به عصب رسیده و باکتریها و میکروب های پوسیدگی زا به عصب دندان حمله کرده و باعث تشکیل عفونت در ریشه دندان می شوند. پس از مدتی این عفونت ها از انتهای ریشه خارج شده و به بافت های اطراف ریشه منتقل می شوند. در صورتی که درمان ریشه توسط متخصص درمان ریشه (اندو) انجام شود، این عفونت از دندان خارج شده و احتمال تشکیل ضایعه از بین می رود. اما، اگر این عفونت در دندان باقی بماند، رفته رفته باعث تشکیل کیست در اطراف ریشه دندان می شود و با بزرگ شدن این کیست در اطراف ریشه، استخوان های اطراف دندان دچار خوردگی می شود و ضایعه ای بزرگ را در فک به وجود می آورد.

# کیست های اطراف دندان های رویش نیافته

این کیست ها معمولا اطراف دندان های عقل ایجاد می شوند و باعث از بین رفتن استخوان فک در اطراف دندان عقل می شوند، که در صورت مشاهده این کیست ها در رادیوگرافی، دندان عقل باید کشیده شود. گاهاً در کودکان در حدود سنی 7 تا 8 سال این کیست ها ممکن است اطراف جوانه های دندان های دائمی رویش نیافته به وجود آیند و باعث تخریب استخوان فک در کودک شوند و به مرور زمان باعث نازک شدن استخوان فک و شکستگی فک شود.

به همین دلیل، جهت جلوگیری از این مشکل، در سنین 7-8 سالگی متخصص دندانپزشکی کودک و نوجوان دستور گرفتن یک رادیوگرافی از تمام فک (مثل OPG یا پانورامیک) را داده و تمام این خطرات ناشی از ایجاد کیست در فک کودک را بررسی می کند. این رادیوگرافی پانورامیک علاوه بر تشخیص وجود کیست در فک کودک، تعداد جوانه های دندانی و یا وجود دندان های اضافی را در فک به ما نشان می دهد.

# کیست های رویش دندان

این کیست ها معمولا در کودکان زیر 2 سال به وجود می آید. این کیست ها هنگام رویش دندان، روی لثه کودک ایجاد شده و یک تورم آبی رنگ (کبود رنگ) را روی لثه به وجود می آورد. معمولا والدین با دیدن این کیست ها در دهان کودک خود، بسیار نگران می شوند. در حالیکه، این کیست ها جای هیچ گونه نگرانی نداشته و پس از رویش دندان، از بین می روند.

# کیست های باقی مانده

علت به وجود آمدن این کیست ها این است که اگر دندان ها در اثر پوسیدگی دچار عفونت در اطراف ریشه شود با کشیدن دندان این عفونت باید همراه با ریشه دندان خارج شود و اگر این عفونت در برخی موارد در فک باقی بماند تبدیل به کیست شده و تورم در فک به وجود می آورد.

# کیست دندان عصب کشی شده

گاهی در صورت درمان ریشه (عصب کشی) ناقص، عفونت دندانی به طور کامل از بین نمی رود. به همین دلیل، توصیه می شود جهت درمان ریشه کامل و تخصصی به متخصص درمان ریشه مراجعه شود. گاهی ممکن است کیست هایی که در انتهای ریشه های دندانی به وجود میآیند حتی با درمان ریشه از بین نرفته و فقط باید توسط جراحی، کیست دندان خارج شود. توجه داشته باشید که با مراجعه به متخصص درمان ریشه و گرفتن رادیوگرافی از دندان درمان ریشه شده، می توانید از عدم وجود کیست در انتهای ریشه دندانتان مطمئن شوید.

# کیست دندان عقل نهفته

به طور کلی دندان های نهفته در فکین، ممکن است به کیست تبدیل شوند. به همین علت باید از دندان های نهفته هر 6 ماه یکبار رادیوگرافی گرفته شود تا از عدم ایجاد کیست مطمئن شد. در صورت ایجاد کیست دور دندان های نهفته، باید توسط جراح فک و صورت، کیست به همراه دندان نهفته خارج شود.

آیا کیست دندان خطرناک است؟

کیست های دندانی معمولا بدون درد بوده و به آرامی بزرگ می شوند و استخوان فک را به آرامی تخریب می کنند و حفراتی را در فک به وجود می آورند. این کیست ها با احتمال خیلی کمی به بدخیمی تبدیل می شوند. کیست ها به تدریج به علت ایجاد حفرات در فک و بزرگ شدن این حفره، استخوان فکی ضعیف شده و باعث شکستگی استخوان می شود. بنابراین با تشخیص این کیست ها، باید از فک خارج شوند و محتوای آنها نمونه برداری شده و به پاتولوژی فرستاده شود.

آیا کیست یک نوع عفونت است؟

خیر- کیست ها عفونت نیست ولی می توانند پس از مدتی عفونی شوند. این کیست ها معمولا بدون درد بوده و در صورت عفونی شدن کیست دندان ، دردناک می شوند.

جوش های چرکی روی لثه چیست؟

وقتی عفونت از ریشه دندان خارج می شود، لثه را سوراخ کرده و وارد بافت لثه ای اطراف دندان شده و به صورت چرک از لثه خارج می شود. به این جوش های چرکی روی لثه، آبسه دندانی گفته می شود. در صورت درمان ریشه دندان و خارج کردن عفونت از دندان، این آبسه های دندانی از بین می روند.

آیا تمام عفونت های دندانی به کیست تبدیل می شوند؟

خیر، معمولا در صورتی که عفونت ها و آبسه های دندانی به مدت طولانی در فک باقی بمانند می توانند باعث ایجاد تغییر در سلول ها شده و کیست دندان را به وجود آورند.

کیست دندان در کودکان

دندان های شیری در صورتی که به خوبی درمان ریشه (عصب کشی) نشوند و عفونت در ریشه هایشان باقی بماند، این عفونت می تواند به جوانه دندان دائمی زیرینش منتقل شده و جوانه دندان دائمی به کیست تبدیل شود. به همین جهت، به والدین توصیه می شود که جهت درمان دندان های کودکشان حتما به متخصص دندان پزشکی کودکان مراجعه کرده و از مشکلات بعدی در کودکشان جلوگیری کنند.

درمان کیست دندان

کیست های دندانی به مرور زمان با جذب مایعات، بزرگتر شده و باعث از بین رفتن استخوان فک می شود. به همین علت، باید جهت جلوگیری از تخریب بیشتر استخوان، کیست توسط جراحی خارج شود. در صورت عدم جراحی کیست و درنیاوردن آن، استخوان ضعیف شده و شکننده می شود و همچنین لقی در دندان ها و جا به جایی دندان ها به وجود می آید. بنابراین با جراحی و درمان کیست دندان ، از ایجاد عوارض به وجود آمده جلوگیری کنید.

علت و شدت کیست های درمانی معمولا در تعیین نوع درمان آن ها مورد توجه پزشکان متخصص و جراح قرار می گیرد.

گاهی اوقات یک کیست دندانی کوچک می تواند به کمک یک سری دارو و آنتی بیوتیک های تجویزی یا داروهای ضد التهاب برطرف شود. به کمک این روش های ساده درمانی بدن شما این امکان را دارد تا کیست را به صورت طبیعی و بدون نیاز به درمان های پیچیده و جراحی جذب کند.

کیست های کوچک در نزدیکی خط لثه در دهان افراد و یا نواحی مناسب دیگری در دهان را می توان حتی بدون مسکن ها و مواد بی حس کننده از بین برد. با این حال پزشکان متخصص معمولا سعی می کنند قبل از بریدن این کیست های کوچک ناحیه مربوطه را بی حس کنند.

اما یک کیست بزرگ، دردناک و یا عفونی معمولا به جراحی های دهانی نیاز دارد و پزشکان متخصص به تجویز داروهای معمولی بسنده نمی کنند. البته پزشکان متخصص دهان و دندان این نوع جراحی دهانی را نیز معمولا به صورت عمل سرپایی و خیلی سریع انجام می دهند.

این نوع عمل جراحی در بیشتر اوقات به مسکن ها نیاز دارد تا کل بدن شما را در طول عمر جراحی آرام و در حالت مناسبی نگه دارد. حتی پس از انجام عمل و برداشته شدن کیست باز هم اثر مسکن و آرام بخشی آن در بدن شما باقی می ماند به همین خاطر حتما باید یک همراه شما را به خانه ببرد و از رانندگی کردن تا چند ساعت پس از عمل اجتناب کنید.

پس از این که کیست دهانی در جراحی مربوطه برداشته شد، پزشک متخصص احتمالا یک نسخه از دارو و آنتی بیوتیک ها و همچنین داروهای ضد التهاب و آرام کننده درد را تجویز خواهد کرد. این داروها احتمال بروز عفونت در دهان را پاین آورده و به شما کمک می کنند در دوران نقاهت و بهتر شدن لثه های خود هیچ مشکل و درد خاصی نداشته باشید.

بنابراین بهتر است در صورت داشتن مشکلات دهانی به خصوص کیست های دهانی حتما در اسرع وقت به پزشکان متخصص دهان و دندان در شهر و محل زندگی خود مراجعه کنید تا آن ها با توجه به بزرگی و شدت کیست دهانی شما، راهکار درمانی مناسب اعم از تجویز داروهای مربوطه یا جراحی سرپایی را مشخص کنند.

برای پرسش از دکتر بر روی لینک مشاوره پزشکی کلیک کنید.

دکتر زینب حسینیان، متخصص دندانپزشکی کودکان و نوجوانان

This post is also available in: English